Ẩm thực – ăn uống

Matcha, Hōjicha, Genmaicha: chọn trà nào?

(uống nóng – lạnh – latte; mua, pha, bảo quản theo kiểu “ít sai nhất”)

Bạn muốn uống trà Nhật tại Việt Nam (hoặc ở Nhật) mà không rối: bài này giúp chọn đúng loại – đúng dịp – đúng vị, với công thức pha nhanh, latte, cold brew, và gợi ý ăn kèm món Việt.

A. 3 loại – 3 tính cách

• Matcha (抹茶): bột trà xanh xay mịn từ lá tencha, vị đậm – umami – hơi đắng; hợp latte – bánh – nghi lễ.
• Hōjicha (ほうじ茶): trà xanh rang ở nhiệt cao → mùi khói–caramen, caffeine thấp, dễ uống tối.
• Genmaicha (玄米茶): trà xanh + gạo rang (nổ “bắp rang”); mùi ngũ cốc, nhẹ, hợp người mới.

Quy tắc nhanh: cần tỉnh táo → Matcha, muốn êm bụng tối muộn → Hōjicha, uống cả ngày – dễ hợp đồ ăn → Genmaicha.

B. Caffeine & thời điểm

C. Pha đúng – nhanh – ít dụng cụ

Dùng nhiệt kế là lý tưởng, không có thì chờ nước sôi nguội 2–4 phút.

1) Matcha (cốc thường, không cần chasen vẫn ổn)

• Bột: 1 thìa cà phê (1,5–2 g)
• Nước 80°C: 60–80 ml
• Cách: rây bột → thêm 1–2 thìa nước khuấy nhão → thêm phần nước còn lại, lắc bình/đánh tay 20–30s
• Vị đậm (koicha): tăng bột 3–4 g, giảm nước

2) Hōjicha (lá/tea bag)

• Lá: 2–3 g (hoặc 1 túi)
• Nước 90–95°C: 200 ml – thời gian 45–60 s
• Lặp lại 2–3 lần (giảm 10–15 s sau mỗi lần)

3) Genmaicha

• Lá: 2–3 g
• Nước 80–85°C: 200 ml – 45–60 s
• Uống lúc còn ấm để rõ mùi gạo rang

D. Latte (nóng/đá) – tỉ lệ bất bại

• Matcha Latte
  • Matcha 2 g + nước nóng 20 ml (khuấy nhão) + sữa 180 ml (nóng 60–65°C hoặc lạnh)
  • Đường/mật ong tuỳ thích (5–15 ml)
• Hōjicha Latte
  • Hãm Hōjicha đậm (3 g + 120 ml nước/90 s) → rót 80–120 ml sữa
• Genmaicha Latte
  • Hãm đậm tương tự Hōjicha → pha sữa (vị ngũ cốc nhẹ rất hợp)

Latte đá: giữ tỉ lệ trà đậm hơn 1,2–1,5× để không bị nhạt khi thêm đá.

E. Cold brew (ủ lạnh qua đêm)

• Matcha: 2 g bột + 500 ml nước lạnh → lắc mạnh 30 s → lạnh 2–3 h.
• Hōjicha/Genmaicha: 8–10 g lá + 1 lít nước lạnh → ủ tủ lạnh 6–8 h, lọc bã.
• Để ≤ 24 h cho vị tươi.

F. Ăn kèm món Việt (pairing “chắc thắng”)

• Matcha ↔ bánh ngọt ngậy/dầu: bánh phô mai, bánh da lợn, tiramisu, hạt sen sấy.
• Hōjicha ↔ món nướng/chiên nhẹ: bánh rán mặn, gà chiên, cơm tấm sườn; mùi rang “dọn dầu”.
• Genmaicha ↔ bữa cơm hằng ngày: cá kho, canh chua, đậu phụ; mùi gạo rang hợp tinh bột.

G. Mua đúng – không vứt tiền

• Matcha:
  • Cấp độ (grade): Ceremonial (đánh uống) > Culinary (latte–nướng).
  • Màu xanh tươi, mịn, đóng gói kín khí; tránh màu ngả vàng/xám.
• Hōjicha/Genmaicha:
  • Nhìn lá khô – đồng đều, mùi rang thơm; tránh túi có nhiều vụn/bột bụi.
• Thương hiệu: chọn hãng rõ xuất xứ, hạn dùng xa (còn ≥ 6–9 tháng).

H. Bảo quản

• Tránh nắng – ẩm – mùi; dùng túi zip kín + hộp mờ.
• Matcha: tốt nhất tủ lạnh (ngăn mát), kín khí, dùng trong 60–90 ngày sau khi mở.
• Lá rang (Hōjicha/Genmaicha): để nơi khô mát, dùng trong 3–6 tháng.

I. Sức khoẻ & lưu ý

• Matcha có L-theanine → tỉnh táo “êm”, nhưng vẫn là caffeine: người nhạy nên uống trước 15:00.
• Hōjicha/Genmaicha nhẹ dạ dày; phù hợp sau ăn tối.
• Nếu đang uống thuốc/ có thai, hạn chế quá nhiều caffeine; hỏi bác sĩ khi cần.

J. So sánh nhanh (1 trang bỏ ví)

K. Mini phrasebook (gọi mua/ gọi đồ uống)

• 抹茶ラテを一つ、甘さ控えめでお願いします。 — Cho mình 1 Matcha Latte, ít ngọt.
• ほうじ茶の茶葉はどれがおすすめですか。 — Hōjicha loại nào bạn gợi ý?
• 玄米茶のティーバッグはありますか。 — Có Genmaicha túi lọc không?
• ミルク別で。 — Sữa để riêng giúp.
• 冷たいのをください。 — Cho ly lạnh.

L. Checklist 60 giây trước khi quyết định

• [ ] Mục đích: tỉnh táo (Matcha) / thư giãn (Hōjicha/Genmaicha)?
• [ ] Cách uống: nóng, đá, latte, cold brew?
• [ ] Dụng cụ: có rây/ bình lắc cho Matcha?
• [ ] Bảo quản: có hộp kín/ tủ lạnh cho Matcha?
• [ ] Ghép món: ăn kèm bánh ngọt (Matcha) hay đồ mặn nhẹ (Hōjicha/Genmaicha)?

Kết

• Matcha cho lúc cần tập trung – “đã vị” – latte.
• Hōjicha cho mùi rang ấm – tối muộn vẫn uống.
• Genmaicha cho cả ngày – hợp bữa cơm Việt.
  Chọn theo mục đích + thời điểm, pha theo nhiệt–thời gian đúng, bảo quản kín – mát là bạn sẽ có ly trà Nhật “chuẩn vị” ngay tại Việt Nam (hoặc ở Nhật) – không rối, không phí.